Een wandeling met verhalen op locaties

Datum 4 mei 2022
Tijden 12:00 — 14:00 en 15:00 — 17:00
Kosten gratis
Aanmelden noodzakelijk
Verzamelen Palmstraat 72

Tickets

In samenwerking met het 4 en 5 mei Comité Amsterdam wordt een WANDELING aangeboden over ONDERDUIK, VERRAAD en VERZET in de Noord-Jordaan.

In de overbevolkte wijk de Jordaan vonden onderduik, verraad en verzet dicht naast elkaar plaats.

Op locaties worden verhalen verteld over verzetsmensen zoals Jan de Vries (1902 – 1984). De Vries woonde met zijn gezin in de Palmstraat op nummer 77, 2 hoog-achter.

Sue Bloemhard (links) en Saar Visbeen (rechts), waren in 2016 leerlingen van het Cartesius Lyceum en reconstrueerden toen onder begeleiding van Jos Sinnema het levensverhaal van Jan de Vries. Op de foto tonen zij een foto van De Vries als dienstplichtige (1920).
Veel communistische verzetsmensen werden na de Februaristaking opgepakt en naar concentratiekampen gestuurd. Jan de Vries overleefde Dachau.

Verhalen die tijdens de wandeling verteld kunnen worden

Sinti’s die ondergedoken de oorlog overleefden, over Duifje Bruising-Van Os van wie het merendeel van haar familie is vermoord, over de Winkel van Sinkel van Lazarus Cohen, over een onderduikkamer in een kolenzaak, over NSB-ers, over communistische verzetsmensen, over joodse slagers, over een joodse journalist, over de dichter Lucebert die in zijn jonge jaren met de nazi’s zou hebben gesympathiseerd.

Het wandelgebied is begrensd en ook de tijd, zodat een selectie uit de vele verhalen wordt gemaakt.

Onderduik

Kosjer Schafthuis, De Eerste Aanleg, Elandsgracht 106. Rebekka Oppenheijm-de Vries, staand in de deuropening, is vermoord in Auschwitz. Naast haar ‘meneer Boeken’. Daarnaast haar twee kleindochters: Saartje links en Rebecca rechts, die de verschrikkingen overleefden.

Journalist Max Arian is de zoon van Rebecca Witteboom (rechts). Max en zijn moeder konden onderduiken in Limburg.De werkdag van Rebekka (Bekka) Oppenheijm-de Vries begon om 4.00 uur in de ochtend, tegelijk met de aan de Marnixstraat grenzende groente- en fruitmarkt. ‘Christenklanten’ kwamen vooral op de vrijdagen, vis halen.
Rebecca woonde achter de winkel en haar dochter, schoonzoon en hun twee kinderen Saartje en Rebecca Witteboon op 1-h.In samenwerking met Max Arian en zijn nicht Marjon de Klijn organiseerde het Jordaan Museum in 2013 in café De Eland een herdenkingsbijeenkomst met aansluitend een wandeling.
Max Arian vertelde dat Hein Papavoine, die een groentewinkel had op de hoek Elandsstraat 121/ Hazenstraat, meteen na de eerste razzia met zijn handkar naar de familie Oppenheim in Weesperstraat ging. Hein zei: ‘Ik laat jullie niet weghalen.’ Papavoine heeft de familie ondergebracht op Elandsstraat 100, bg en 100, 2h.
Max Arian: ‘Hein Papavoine heeft ons gered, en dat deed hij samen met caféhouder Leurink (destijds exploitant van wat nu café Saarein is).

5 mei 2016 Van nakomelingen van de familie Weiss en hun onderduikfamilie De Oude werd voor het eerst een groepsfoto gemaakt. Vlnr: Galit Brassem Weiss (zoon van Zanna Brassem Weiss), onbekend, Tiny Breet-de Oude, Grietje Theunis-de Oude, onbekend, Zanna Brassem Weiss, onbekend, Greetje de Oude, Sabina Achterbergh, onbekend en onbekend. Foto ©Mieke Krijger.

De Sinti-familie Weiss bracht in 2016 een muzikaal eerbetoon aan hun onderduikfamilie De Oude. Tiny, Greet en Griet de Oude, waren aanwezig bij dit eerbetoon, dat plaatsvond in Palmstraat 92A waar het Jordaanmuseum destijds was gehuisvest.
Midden in de oorlog vluchtte de familie Weiss voor de razzia’s in de Achterhoek naar Den Haag. Tot uiterste nood gedreven, reisden ze vervolgens naar Amsterdam. Zes leden van de familie Weiss klopten aan op het adres Vinkenstraat 55 a-b.
In de documentaire op AT5 bekijken Sabine Achterbergh, haar oudtante Zanna Weiss-Brassem en Galit, zoon van Zana, op dit onderduikadres de schuilkelder, samen met de kleindochter van onderduikverleners Freek en Annie de Oude.
In de film speelt Roma Mirando viool. Hij volgde zijn vader Tata Mirando op in het Koninklijk Zigeunerorkest. Mirando is de artiestennaam voor Weiss.

Verraad

Bloemgracht 82

De onderwerp is in bewerking.

Een verslag op de website In mijn buurt. Leren door ontmoeting.
Verraden en op 24 april 1945 vermoord op het adres Bloemgracht 82,3h zijn:

Verzet

44 gevallen kameraden

Tijdens bijeenkomsten werd indringend duidelijk dat nabestaanden van verzetsmensen worstelen met de vraag of hun dierbaren, veelal communisten, zijn opgepakt en op transport gesteld als represaille voor het uitroepen van de Februaristaking op de Noordermarkt.
Aanknopingspunten voor onderzoek biedt de lijst Jan de Vries (1902–1984). Zelf overleefde Jan de Vries verschillende concentratiekampen en herdacht na thuiskomst vierenveertig ‘gevallen kameraden’ met het opstellen van een lijst namen en adressen – vrijwel alle in de Jordaan.
Van velen schreef De Vries gegevens op formulieren ten behoeve van een gedenkboek dat de CPN (=Communistische Partij Nederland) wilde uitgeven. Deze partij deelde de verkregen informatie met het Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie. Op basis van de door het Rijksbureau verzamelde gegevens werd uiteindelijk de Erelijst van Gevallenen 1940-1945 samengesteld. Het Gedenkboek van de CPN is nooit gepubliceerd, wel zijn de gegevens en bijbehorende documenten bewaard gebleven en ondergebracht in het IISG. Het IISG heeft deze gegevens geordend en aangevuld, vervolgens online gezet – met de vermelding dat de lijst niet compleet is.
Op deze IISG-lijst staan 1100 personen waarvan er 383 in Amsterdam woonden. Dat is 38,26 %. De gegevens over de vermoorde communistische verzetsmensen uit Amsterdam vindt u op de website van het IISG Archiefnummer ARCH00347 en inv. nrs. 135-200 Hoeveel van hen in de Jordaan woonden, weten wij (nog) niet. Op de lijst van Jan de Vries staan veel ‘gevallen kameraden’ die in de Noord-Jordaan woonden. De hieronder staande portretten van deze verzetsmensen vonden wij op de website van het IISG of kregen wij van nabestaanden.