Een Europees erfgoedverhaal
Jordanezen opgezonden naar Veenhuizen
De thuissituatie
Een op de 16 Nederlanders heeft voorouders die in de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe hebben gezeten.
De negentiende eeuw staat te boek als het paupertijdperk. Die eeuw vertelt het verhaal van ‘de continue worsteling met armoede, landloperij en dakloosheid’.
Wij vertellen het verhaal over de thuissituatie van ‘het volk bij den weg’, van die bewoners van de Jordaan wier leven werd getekend door een verblijf in Veenhuizen.
Na het napoleontische tijdperk was ook het eens zo welvarende Nederland zwaar gehavend. In vergelijking met veel Europese landen was Nederland rijk, maar het kapitaal was hier “lui”. Het opgebouwde vermogen werd pas productief aangewend toen het de opkomende industrie elders te duchten had.
Velen ontvluchtten de stad Amsterdam en gingen zwerven. ‘Landlopers’ werden opgepakt en ‘opgezonden’ naar De Koloniën van Weldadigheid, ook wezen en te vondeling gelegde kinderen.
Fotoportretten en levensgeschiedenissen
Fotograaf Mark Kohn maakt in opdracht van het Jordaan Museum de eerste twaalf foto’s van de geplande serie fotoportretten van nakomelingen van bewoners van gangen.
Al vóórdat Stichting Jordaanmuseum werd opgericht stelde Mieke Krijger een oral-history-archief samen. Dat bestaat onder meer uit interviews die zijn vastgelegd op audio- en videobanden. Na de oplevering van Het Gangenproject – Willemsstraat 22 -110 in 2015 meldden zich nakomelingen van bewoners van de zes gangen die deel uitmaken van dit project.
Eén van hen was Henny Troost. Hij reconstrueerde het leven van zijn overgrootmoeder. Zij was te vondeling gelegd in de Jordaan en werd geplaatst in het Aalmoezeniersweeshuis en vervolgens opgezonden naar Veenhuizen. Als 17-jarige werd teruggestuurd naar Amsterdam, waar zij dienstmeisje werd. Dat lot deelde zij met veel andere meisjes.
Reconstructie levensgeschiedenissen
De levensverhalen reconstrueert Mieke Krijger in samenwerking met archiefonderzoeker Vib van Dalen. Daarnaast zal archiefonderzoek moeten worden gedaan naar de bebouwings- en woongeschiedenis van de zes gangen die deel uit maken van Het Gangenproject.
Daarvoor moeten zestiende en zeventiende eeuwse handschriften worden getranscribeerd en geïnterpreteerd.
Fotoportretten nakomelingen
In de museumwoning, Palmstraat 92A, zijn in 2016 de eerste 12 foto’s van de serie gemaakt en tentoongesteld. Kort voor het huurcontract eind 2015 zou eindigen deed het Jordaanmuseum een beroep op de eigenaar van het Nassautheater, Lijnbaansgracht 31-32, om de portretten in dat rauw verweerde pand te mogen tonen. Het Nassautheater stond toen al zo’n 20 jaar leeg. Het antwoord van Brookland B.V. (een vastgoed maatschappij van Dirk van den Broek) was: nee.